Şems-i Tebrizi, tam adıyla Şemsüddin Muhammed bin Ali bin Melikdad Tebrizi, doğum ve ölüm tarihleri kesin olarak bilinmemekle birlikte, genellikle 1185 yılında doğduğu ve 1248 yılında vefat ettiği kabul edilmektedir. Yaklaşık olarak 62-63 yaşlarında vefat eden Şems-i Tebrizi, İran'ın Doğu Azerbaycan Eyaleti'nin merkezi Tebriz'de dünyaya gelmiştir. Babası Melik Dad oğlu Ali, büyük bir zat olarak tanınmaktadır. Şems-i Tebrizi, 'Dinin Güneşi' anlamına gelen Şemseddin lakabıyla anılmaktadır.

Çok küçük yaşlarda dine olan merakı ve yatkınlığıyla dikkat çeken Şems-i Tebrizi, aldığı dersler ve eğitimlerde manevi ilimlerde gösterdiği üstün kabiliyetle dikkatleri üzerine çekmiştir. Din ilimlerini tahsil ettikten sonra, genç yaşlarında Tebrizli büyük zat olan Ebubekir Sellaf'a mürit olmuştur. Ününü duyduğu büyük şeyhleri ziyaret ederek onların ilimlerinden faydalanmaya çalışmış ve bu sebeple diyar diyar gezmiştir. Bu gezgin ruhu nedeniyle kendisine 'Uçan Şemseddin' anlamına gelen Şemseddin Perende lakabı verilmiştir.

Şems-i Tebrizi, manevi ilimlerdeki arayışına devam ederken, manevi bir işaret üzerine Mevlana Celaleddin Rumi'yi arayıp bulmuştur. Mevlana ile çok iyi dost olmuş ve aynı zamanda ona hocalık yapmıştır. Mevlana ile birlikte yaklaşık üç buçuk yıl kalmış ve onun hayatında yeni ufukların açılmasına vesile olmuştur.

Şems-i Tebrizi, Şam'a döndüğünde Mevlana, onun yokluğundan büyük rahatsızlık duymuştur. Bir süre sonra Mevlana'nın oğlu Sultan Veled'in çağrısı üzerine Şems-i Tebrizi Konya'ya geri dönmüştür. Mevlana, Şems'in bir daha Konya'dan ayrılmaması için onu evlenmeye ikna etmeye çalışmış ve sonunda başarılı olmuştur. Şems-i Tebrizi, Mevlana'nın evine evlatlık alınan Kimya Hatun ile evlendirilmiştir ve yaşamlarına bu şekilde devam etmişlerdir.

Şems-i Tebrizi'nin ölümünün nasıl olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Mevlana'da meydana gelen büyük değişiklikleri hazmedemeyenler tarafından mı öldürüldü, yoksa geldiği gibi sessiz ve kimseden habersiz bir şekilde Konya'yı terk mi ettiği bilinmemektedir. Niğde'deki Kesik Baş Türbesi de Şems'e izafe edilir. Bunlardan ayrı olarak Tebriz şehrinde Geçil denilen mezarlıkta, aynı bölgedeki Hoy'da ve Pakistan'ın Multon şehrinde Şems türbeleri ve makamları bulunmaktadır. Bu makamlar çeşitli rivayetlerle süslenmiştir. Bir rivayete göre de Mevlana Celaleddin Rumi'nin oğlu Alaaddin, Şems'i öldürenler arasında yer almaktadır. Şems-i Tebrizi'nin Konya'daki mezarı, Mevlana Hazretlerinin ihtişamlı türbesinin yanında, mütevazı bir şekilde yer almaktadır.

Şems-i Tebrizi'nin Konya'daki mezarı, küçük ve mütevazı bir türbe olarak bilinmektedir. Bu türbe, Mevlana Celaleddin Rumi'nin ihtişamlı türbesinin hemen yanında yer almaktadır. Ziyaretçilerine derin bir manevi atmosfer sunan bu türbe, Mevlana ve Şems arasındaki derin dostluğun ve manevi bağın bir nişanesi olarak kabul edilmektedir.

Şems-i Tebrizi'nin hayatı ve onun Mevlana ile olan ilişkisi, sadece manevi bir yolculuk değil, aynı zamanda iki büyük düşünürün birbirini nasıl derinlemesine etkilediğini de göstermektedir. Şems'in öğretileri ve Mevlana'ya olan etkisi, Mevlana'nın eserlerinde ve özellikle Mesnevi'sinde açıkça görülmektedir. Şems'in kayboluşu ve onunla ilgili rivayetler, hâlâ araştırmacılar ve tarihçiler tarafından tartışılmaktadır.

Şems-i Tebrizi, manevi derinliği ve öğretileri ile İslam düşüncesinde önemli bir yere sahiptir. Onun Mevlana ile olan ilişkisi ve etkisi, sadece kendi döneminde değil, günümüzde de derin bir etki yaratmaktadır. Şems-i Tebrizi Türbesi, bu büyük düşünürün anısını yaşatmakta ve ziyaretçilerine manevi bir huzur sunmaktadır.