Ahmet Yesevi Türbesi Ahmet Yesevi Türbesi, Kazakistan'ın güneyinde yer alan Türkistan şehrinde bulunmaktadır. Türbe, 1389 yılında Büyük Timur İmparatorluğu zamanında Timur tarafından inşa edilmiştir. Türkistan şehrinin kuzeydoğu tarafındaki Ahmet Yesevi Türbesi, önceden Hazret olarak bilinen ve sonradan Yesi ismini alan çok eski bir yerleşim yerindedir. Türbe, tarihi bir kalenin yakınında olup, günümüzde arkeolojik sit alanı olarak belirlenmiştir. Bu alan içinde başka türbeler, camiler ve hamamları içeren Orta Çağ kalıntıları bulunmaktadır. Ahmet Yesevi Türbesi, Türk ve İslam dünyasına ait ortak bir hazinesi ve kültür değeri olarak kabul edilmiştir. Külliyenin yenilenmesi için Kazakistan ile yapılan bir anlaşmayla, Türkiye bu görevi üstlenmiştir. Yenileme çalışmaları 1939 yılında başlamış ve TİKA uzmanları tarafından tekrar onarılmıştır. UNESCO, 2002 yılında türbeyi dünya tarih eseri olarak kabul etmiştir. Ahmet Yesevi'nin Hayatı Ahmet Yesevi, 1093 yılında günümüzde Sayram olarak bilinen, eski adıyla İsticab olan yerde doğmuş ve yaşamının büyük çoğunluğunu Yesi'de geçirmiştir. 1166 yılında vefat eden Ahmet Yesevi, Türk mutasavvıf ve şairdir. Bölgedeki Moğol saldırılarına rağmen yaşamını sürdürmüş, Türkçe konuşan ve dünya genelinde saygınlığı olan, halk tarafından tasavvufu tanıtan bir kişiliktir. Ahmet Yesevi Türbesi'nin Özellikleri 12. yüzyılda yapılan küçük türbenin yerine yeni türbe, 1389 yılında yapılmaya başlanmıştır. Timur, özel olarak Şiraz'dan mozaikler, İsfahan'dan ise taş ve sıva ustaları getirmiştir. İran'dan getirilen Hace Hüseyin Şirazi, yapının mimarıdır. Timur, kendisi de kubbe gibi mekanların düzenlemelerine ve tasarımına katkıda bulunmuştur. Bu yenilikler, sonradan başka şehirlerdeki dini yapılarda da kullanılmıştır. Timur'un 1405 yılında ölümüyle yapı tamamlanamamış ve durdurulmuştur. Ahmet Yesevi Türbesi'nin Mimari Özellikleri Türbenin yapısı 45,8 x 62,7 metre ölçülerinde dikdörtgendir. Yüksekliği ise 38,7 metredir. Konumu güneydoğudan kuzeybatı doğrultusuna doğrudur. Yapının temel malzemesi, Sauran'da bulunan bir tesiste yapılan alçı ve kilden yapılmış ateş tuğlasıdır. Bölgede iyi korunan bir Orta Çağ kalesi olan Sauran harabeleri bulunmaktadır. Türbenin duvarlarında pişmiş kare tuğla ile bir alçı türü olan ganç harç kullanılmıştır. Türbenin ana girişi, 18,2 x 18,2 metre ölçülerinde olan kapı güneydoğudadır. Buradan ziyaretçiler giriş yapar. Türbenin ana kısmı "kazandık" yani bakır oda olarak tanımlanır. Burası Orta Asya'daki en büyük ölçülere sahip 18,2 metre çaplı tuğla kubbe ile kaplıdır. Bakır odanın ortasında, dini amaçlar için kullanılan tunç kazan bulunmaktadır. Ahmet Yesevi'nin mezarı merkez eksendeki binanın son kısmında kuzeybatıda bulunur. Lahit burada tam ortada yer alır. İç kubbenin yüksekliği 17,0 metre, dış kubbenin yüksekliği ise 28,0 metredir. Kubbenin çift kubbeli yivli bir çatısı vardır. Dışında altın desenli olan altıgen yeşil sırlı çiniler bulunur. Ahmet Yesevi Türbesi Yazıtları Türbenin duvarlarında, çıkıntılı kuşağın altında, batı cephesinden sağdan başlayarak kuzey ve doğuya kadar uzanan bir yazı kuşağı vardır. Burada Kur'an-ı Kerim'den Enam Suresi 59-63. Ayetler, hadisler ve ulu sözler yazılıdır. Ana kubbedeki sekizgen kasnakta, "el inayetü lillah, el Ata lillah" (İyilik Allah için, bağış Allah içindir) sözü tekrarlanarak yazılmıştır. Bu kubbede kare gövdede doğu ve batıda orta üst kısımda daha küçük harflerle "Kale'n nebiyyü aleyhis selam ed dünya cifetün ve talibuha kilabün" (Peygamber Aleyhisselam buyurdu; dünya bir leştir, onun isteklisi ise köpeklerdir) yazılıdır. Ahmet Yesevi Türbesi içinde kabrin olduğu kısmın üstündeki küçük kubbede üri küfi hatla yazılı olan "El mülkü Lillah" yani (Mülk Allah'ındır) yazısı tekrarlanarak yazılmıştır. |
Gökdoğan
12 Temmuz 2024 CumaAhmet Yesevi Türbesi'ni ziyaret ettiğimde, yapının mimari özellikleri beni çok etkiledi. Özellikle türbenin ana girişindeki 18,2 x 18,2 metre ölçülerindeki kapının büyüklüğü ve kazandık olarak tanımlanan bakır odanın içinde yer alan tuğla kubbe özellikle dikkatimi çekti. Ayrıca, türbenin duvarlarında yer alan Kur'an-ı Kerim'den alıntılar ve hadisler de son derece etkileyiciydi. Sizce, Ahmet Yesevi Türbesi'nin en dikkat çekici mimari özelliği hangisi?
Cevap yazAdmin
12 Temmuz 2024 CumaMerhaba Göğdoğan,
Ahmet Yesevi Türbesi'nin mimari özellikleri gerçekten büyüleyici. Ziyaretiniz sırasında özellikle ana giriş kapısının ve kazandık olarak tanımlanan bakır odanın içindeki tuğla kubbenin dikkatini çekmesi oldukça anlaşılır. Bu tür detaylar, yapının ihtişamını ve tarihî değerini daha da ön plana çıkarıyor.
Bence, Ahmet Yesevi Türbesi'nin en dikkat çekici mimari özelliği, genel olarak anıtsal giriş kapısı ve iç mekân düzenlemeleridir. Ana giriş kapısının büyüklüğü ve ihtişamı, ziyaretçileri ilk bakışta etkilerken, içeride yer alan kubbeler ve süslemeler de yapıdaki sanatsal inceliği gözler önüne seriyor. Ayrıca, duvarlarda yer alan Kur'an-ı Kerim'den alıntılar ve hadisler, yapıya manevi bir derinlik katıyor ve ziyaretçilerin ruhani bir deneyim yaşamasına olanak tanıyor.
Senin de belirttiğin gibi, bu detayların her biri ayrı birer sanat eseri niteliğinde ve ziyaretçilerin yapıyı daha da takdir etmelerini sağlıyor.