Mevlana Türbesi, ünlü mutasavvıf Mevlana Celaleddin Rumi'ye ait olup, aynı zamanda Mevlana Müzesi olarak da bilinir. Türbenin mimarı Bedreddin Tebrizi'dir. Mevlana'nın vefatından sonra 1274 yılında, Muiniddin Pervane, eşi Gürcü Hatun ve Alemeddin Kayser tarafından yaptırılmıştır. Türbenin etrafında semahane, mescit, matbah, meydanı şerif, derviş hücreleri, çelebi dairesi, şadırvan ve Şebi Aruz havuzuyla birlikte külliye olarak düzenlenmiştir.

Külliyede bulunan türbe binası Selçuklu dönemine, türbenin yivli gövdesiyle külahı, giriş koridoru, post kubbesi ve çelebi mezarları Karamanoğulları dönemine aittir. Mescit, türbeler, semahane, şadırvan ve matbah ise Osmanlı dönemine aittir. Mevlana Türbesi'nin günümüzdeki şekli, kare planlı bir zeminde üç tarafında kemerli, bir tarafında kapalı mekan durumundadır. Bunun üzerini 16 dilimli olan sivri bir külah kapatır. Külahın tepe kısmında hilal içinde Mevlevi sikkesi olan yüksek bir alem bulunur. Ayrıca külahın üzerinde firuze çiniler bulunur ve bu külaha "Yeşil Kubbe" denmektedir.

Günümüzde müze olarak kullanılan Mevlana dergahının bulunduğu yer, Selçuklu sarayının gül bahçesi olduğu dönemde Sultan Alaaddin Keykubat tarafından Mevlana Celaleddin Rumi'nin babası olan Sultanü-l Ulema Bahaeddin Veled'e hediye olarak verilmiştir. Babası 12 Ocak 1231'de vefat edince, Mevlana Türbesi'nde bugün olduğu yere defnedilmiştir. Bu gül bahçesine yapılan ilk defin işlemidir. Bundan sonra Sultanü-l Ulema sevenleri Mevlana'ya giderek mezarının üzerine türbe yaptırmayı isteseler de, Mevlana buna "Gök kubbenin dışında bundan daha iyi bir türbe olur mu?" diyerek tepki vermiştir.

Mevlana Türbesi, diğer bir adıyla Yeşil Türbe, dört fil ayağının yani kalın sütunun üstüne, 130.000 Selçuk-i dirhemi karşılığında Mimar Tebrizli Bedreddin'e yaptırılmıştır. Bu tarihten sonra yapılan inşaat çalışmaları 19. yüzyıla kadar devam etmiştir. Mevlevi dergahıyla, Mevlana Türbesi 1926 senesinde "Konya Asar-ı Atika Müzesi" adıyla müze olarak kullanılmaya başlanmıştır. Müze 1954 yılında tekrar gözden geçirilip, "Mevlana Müzesi" olarak adı değiştirilmiştir. Müzenin alanı bahçesi dahil 500 m² kadar iken, istimlak edilen ve gül bahçesi olarak yeniden düzenlenen alanlarla beraber 18.000 m² kadar büyütülmüştür.

Türbenin, müzenin avlu kısmına dervişan kapısından girilmektedir. Avluda kuzey ve batıda derviş hücreleri bulunur. Güneyi, matbah ve Hürrem Türbesinin ardından, üçler mezarlığına açılan Susmuşlar (Hamuşan) kapısıyla biter. Doğuda Sinan Paşa, Hasan Paşa ve Fatma Hatun türbeleri, semahane, mescit kısımları, Mevlana ve diğer aile bireylerinin mezarlarının olduğu ana bina bulunur.

Avlunun içine Yavuz Sultan Selim tarafından 1512 yılında yaptırılan üstü kapalı şadırvan, Şebi Aruz havuzu ile avlunun kuzeyindeki selsebil denilen çeşme ayrı bir güzellik vermektedir.

Tarihte Kur'an-ı Kerim okunduğundan tilavet odası olarak adlandırılan kısım günümüzde hat dairesi olarak kullanılır. Burada Mustafa Rakım, Mahmud Celaleddin, Hulusi gibi bilinen hattatların levhaları ile Sultan 2. Mahmut tarafından yazılan kabartma levha da bulunur.

Mevlana Türbesi salonuna Sokullu Mehmet Paşa'nın oğlu olan Hasan Paşa tarafından 1599 yılında yaptırılmış olan gümüş kapıdan girilmektedir. Buradaki iki vitrinde Mevlana'nın en bilinen eserlerinden Mesnevi ile Divan-ı Kebir'e ait olan en eski nüshalar sergilenir. Türbe salonunun üzerini üç tane küçük kubbe örtmektedir. Üçüncü kubbesi aynı zamanda post kubbesi adıyla anılır ve yeşil kubbeyle kuzeyden bitişik haldedir. Salon kuzey, güney ve doğu kısmında yüksek setle çevrilidir. Kuzeydeki iki parçalı yüksek setlerde ise altı tane Horasan erinin sandukaları bulunur. Bunların ayak ucunda İlhanlı hükümdarı Ebu Said Bahadır Han adına yaptırılan nişan taşı sergilenir. Buradaki iki levha Mevlana felsefesini ve düşüncesini açıkladığından oldukça önemlidir.

Türbe salonunu doğu ve güneyden çevreleyen yüksek set üstünde de Mevlana ile babasının soyundan gelen on tanesi kadın olan, toplam 55 mezar ve Mevlevilikte makam sahibi olan 10 kişinin toplamda 65 mezar yeri vardır. Kadınlara ait olan mezarların üstündeki sandukalara sikke konmamıştır. Yeşil kubbenin tam olarak altında Mevlana ile oğlunun mezarları vardır. Üzerlerinde iki bombeli mermer sanduka 1565 senesinde Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırılmıştır. Üzerlerinde bulunan altın sırma tellerle işli puşide ise 1894 senesinde Sultan 2. Abdülhamid tarafından yaptırılmıştır.

Mevlana'nın babasının mezarı üzerinde bulunan, bazı çevreler tarafından bu durum "Oğlu geldiğinde babası ayağa kalkmış" diye açıklanan ahşaptan sanduka, tam bir Selçuklu eseri olup, herkes tarafından mükemmel bir eser olarak tanımlanmaktadır. Bu sanduka 1274 senesinde Mevlana için yaptırılmıştır. 1565 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından Mevlana ve oğlunun mezarlarına mermer sanduka yapılınca, bu ahşap sanduka babasının sandukası olmadığından, buraya konmuştur.